homo georgicus zet menselijke evolutietheorie op zijn kop

De datering van in Georgie gevonden schedels en beenderen plaatst vraagtekens bij de hele menselijke evolutietheorie. Volgens wetenschappers zijn de fossielen van de archeologische site in Dmanisi 1,8 miljoen jaar oud. Maar de alegemeen aanvaarde evolutietheorie zegt dat de eerste mensen pas een miljoen jaar geleden uit Afrika naar Europa gekomen zijn.

Er liepen dus al veel eerder mensen in Europa rond dan aanvankelijk gedacht. Dat is de belangrijkste conclusie die getrokken kan worden uit de vondst van de oudste fossielen ooit in Europa.

Volgens de wetenschappelijk algemeen aanvaarde ' Uit afrika-theorie' zou de moderne mens, de homo sapiens, zo'n 40.000 jaar geleden vanuit Afrika naar Europa getrokken zijn. Een miljoen jaar geleden vond er een gelijkaardige beweging plaats toen de homo erectus naar het Europese vasteland trok. Maar de afgelopen twintig jaar werden er op de site van Dmanisi in Georgie beenderen en schedels teruggevonden die zouden toebehoren aan de homo georgicus, een tussenvorm van de (nog veel oudere) homo habilis en homo erectus. De georgische hoofdonderzoeker David Lordkipanidze bevestigt nu aan de Britse krant The Independent dat de resten 1,8 miljoen jaar oud zouden zijn.

" Vroeger was de dominante visie dat mensen een miljoen jaar geleden uit Afrika naar Eurazie kwamen met een gesofisticeerde stenen werktuigen en een geavanceerde lichamelijke anatomie, zeker qua hersencapaciteit en beenderstructuur.Nu blijkt dat dus niet zo te zijn". Zegt lordkipanidze in The Independent. Hij wordt gesteund door bijkomende wetenschappelijke bevindingen. Zowel de hersencapaciteit als de beenderstructuur van de homo georgicus was nog niet op het niveau van de homo erectus. Zijn hersencapaciteit wordt berekend op gemiddeled 600 kubieke meter. Wetenschappers nemen aan dat de homo erectus een hersencapaciteit van 1.000 kubieke meter had. Ook moest het bovenlichaam nog een hele ontwikkeling doorlopen.

" De homo georgicus is het vroegste voorbeeld van onze eigen soort,de homo, buiten Afrika", zegt Lorkipanidze. Hij vermoedt dat de homo georgicus een voorouder is van de homo erectus, wat een Euraziatische origine betekent voor een soort waarvan gedacht werd dat ze enkel uit Afrika afstamde. Volgens Lordkipanidze is de homo erectus mogelijk in Europa geevolueerd uit de homo georgicus, om vervolgens terug naar Afrika te trekken en daar de basis te leggen voor de huidige mensensoort: de homo sapiens.

Het relatief kleine brein in vergelijking met de meer ontwikkelde beenderstructuur heeft ook enige wetenschappelijke relevantie. " Wat kwam eerst: een groter brein of een meer ontwikkeld lichaam? Deze ontdekking doet vermoeden dat de lichaamsanatomie belangrijker was dan hersengrootte. De homo georgicus was bijna modern in zijn lichaamsproporties, hij was een erg efficiente wandelaar en loper. Zijn armen bewogen wel op een heel verschillende manier. Hij had maar een klein brein in vergelijking met het onze". Hoewel dat ook weer niet overdreven moet worden. " Hij was een ontwikkelde werktuigmaker met hoge sociale en cognitieve capaciteiten", zegt Lordkipanidze nog in The Independent. De wetenschapper illustreert zijn stelling met een voorbeeld: " Een van de schedels is van een persoon die al zijn tanden verloren heeft jaren voor hij stierf. Hij heeft dus nog vele jaren tandeloos geleefd, wat wijst op een sociale organisatie die steunde op wederzijdse zorg". Hoogleraar prehistorie Philip Van Peer ( KU Leuven) deelt het enthousiasme van zijn collega slechts gedeeltelijk. " Het is inderdaad de eerste keer dat de Europese restanten zo oud blijken te zijn. In Azie zijn er bijvoorbeeld in Sangiran, Indonesie, restanten teruggevonden die kunnen teruggaan tot 1,6 miljoen jaar geleden, hoewel wetenschappers daar wel nog over durven discussieren. Maar dat er langer dan een miljoen jaar geleden al een trek van Afrika naar Azie was, daar bestaat verder weinig twijfel over".

" Voor Europa is de homo georgicus echter wel ontegensprekelijk de oudste datering", bevestigt Van Peer. " De eerder in Europa opgegraven fossielen zijn tot een miljoen jaar oud en worden in vaktermen omschreven als de homo antecessor. Deze opgegraven fossielen werden lang beschouwd als de originele Europese populatie. De homo georgicus zou er dan wel eens een voorloper van kunnen zijn, ook al, zit er toch een miljoen jaar tussen. Er zou eens goed bekeken moeten worden wat het verband tussen de twee zou kunnen zijn". De laatste tien jaar is er sprake van veel nieuwe vondsten op paleoantropologisch gebied. " Dit is een studiegebied dat onderhevig is aan spectaculaire veranderingen" , lacht Van Peer. " Telkens als er een nieuwe ontdekking gedaan wordt, moeten we de hele theorievorming weer bijsturen. Ik merk dat het heel cyclisch gebeurd:pakweg om de tien jaar maakt theorievorming plaats voor empirische bevindingen, waarna er weer tien jaar theorie gevormd kan worden. Nu zitten we in een periode waarin we bijzonder veel te weten komen over onze vroegste geschiedenis".