een derde van alle leven met uitsterven bedreigd

Vijfenzestig miljoen jaar geleden werden de dinosaurussen uitgeroeid. Het was de vijfde keer dat onze planeet met zo'n massale uitsterving te maken had. De zesde keer is momenteel volop aan de gang. Alleen is de schuldige deze keer geen meteoriet, maar wel de mensheid.

Door toedeoen van de mens hangt het lot van 17.000 van de 45.000 soorten leven op aarde aan een zijden draadje. Dat constateerden wetenschappers toen ze voor een grootschalig onderzoek 24.000 studies doornamen.

De witte buidelrat zou een van de eerste slachtoffers zijn. Het beestje leeft op alleen grote hoogte in de tropische regenwouden van Queensland. Begin dit jaar al werd gesignaleerd dat de diersoort zienderogen achteruitgaat. De Tasmaanse duivel stelt het ook niet goed. De kleine populatie die nog in Australie leeft, is de laatste tien jaar met 60 procent gekrompen door een aggressieve tumor. Het zijn maar enkele slachtoffers van de ramp. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat momenteel de resde grootste uitstervingsramp ooit aan de gang is. Voor de vorige moeten we eventjes teruggaan in de geschiedenis, 65 miljoen jaar namelijk. Toen werden de dinosaurussen uitgeroeid,maar zij niet alleen. Een vijfde van de gewervelde dieren op land stierf uit, samen met ongeveer de helft van alle zeedieren. Waarschijnlijk werd de massale slachting veroorzaakt door een inslaande asteroide. De ergste uitstervingsramp ooit speelde zich 250 miljoen jaar af, toen maar liefst 95 procent van alle soorten planten en dieren stierven. Wetenschappers zijn het niet eens over de oorzaak.

De cijfers over de huidige ramp liegen er ook niet om. Bijna 17.000 van de 45.000 bestaande soorten- 38% procent dus- zijn met uitsterven bedreigt. Voor 3.246 soorten is het einde wel heel nabij, zij staan geseind in de categorie ' kritiek bedreigd'. 4770 soorten zijn bedreigd tout court en 8.912 soorten zijn kwetsbaar. Dat zijn planten en diersoorten. Van de diersoorten zijn wereldwijd 5.500 soorten met uitsterven bedreigd. Van de 5.487 bekende zoogdoeren staan er zeker 1.14& op het randje van de afgrond. In Oceanie alleen al zijn 1.200 vogelsoorten bedreigd.

Australie, Nieuw Zeeland en de Pacifische eilanden hebben de twijfelachtige eer om de uitstervingshotspots van de wereld te zijn. Dat moetsen de onderzoekers concluderen nadat ze 24.000 studies hadden uitgeplozen op zoek naar informatie over de fauna en flora van Austalazie en de Pacifische eilanden. Daar liggen zes van de meest biodiverse regio's ter wereld. " Australie heeft een fantastische natuur, maar die wordt voor onze ogen vernietigd", zegt onderzoeksleider Richard Kingsford, professor in Sydney. " Verschillende soorten worden bedreigd omdat ze hun natuurlijke habitat verliezen, door invasieve soorten, door de opwarming van de aarde, door overexploitatie, vervuiling en ziekte". Dat zijn de oorzaken van de massale uitsterving die nu aan de gang is. Bijna allemaal zijn ze gelinkt aan menselijke activiteit. Zo heeft de landbouw de wouden in Australie al gehalveerd en bedreigt de houtkap 70 procent van de overgebleven bossen. Dat wordt veel beestjes fataal. Voor 80 procent van de bedreigde diersoorten is het precies het verlies van hun natuurlijke habitat dat hen van de planeet dreigt te vegen. Geimporteerde planten en dierensoorten zijn al even destructief. Al meer dan 2.500 zogenaamde invasieve plantensoorten hebben Australie en Nieuw-Zeeland gekoloniseerd. Ze zijn al goed voor 11 procent van het totale aantal inheemse plantensoorten en vechten met hen om een plekje onder de zon. Vaak winnen de invasieve soorten het pleit. Ze zijn meestal geimporteerd door de regering, door boeren of jagers.

Het uitstervingstempo ligt momenteel 1.000 à 10.000 keer hoger dan de voorbije 60 miljoen en het zal er niet op beteren. Verwacht wordt dat er tegen 2050 in Australie een bevolkingsaangroei van 35 procent zal zijn en in Nieuw-Zeeland van 25 procent. In nieuw-Caledonie zou dat oplopen tot 49 procent en in Papoea- Nieuw Guinea tot 76 procent. De onderzoekers die hun bevindingen publiceerden in het wetenschappelijke tijdschrift Conservation Biology, pleiten dan ook voor nieuwe maatregelen, en wel nu. Ze willen dat bosgebieden gevrijwaard worden van landbouw, houtkap en mijnbouw, dat de import van invasieve soorten beperkt wordt, dat er minder broeikasgassen worden uitgestoten en dat de visvangst beter gereglementeerd wordt." De last voor het milieu zal alleen maar zwaarder worden, tenzij we op een slimmere manier omgaan met onze voetafdruk", besluit Richard Kingsford.