biodiversiteit 2010:deel 3

Biodiversiteit leidt bij biologen en natuurbeschermers niet alleen tot veel leerrijke pret,maar ook tot kopzorgen.Maar wat is de bredere maatschappelijke betekenis van biodiversiteit?Er zijn vele soorten,we kunnen er toch wel een aantal missen?Soorten hebben ingewikkelde ecologische relaties met hun omgeving en met andere soorten.Als een soort fel afneemt,leidt dat tot kettingreacties bij andere soorten.Een aantasting van de biodiversiteit zet een ruim gamma van natuurlijke diensten op de tocht.Biodiversiteit wordt vaak een intrisieke waarde toegedicht.Maar de jongste tijd groeit het inzicht in de economische waarde van allerhande vormen van natuurlijke dienstverlening.Het meest voor de hand liggend zijn de natuurlijke producten zoals voedsel,hout,water en basisproducten voor medicijnen.Maar biodiversiteit zorgt voor veel meer diensten.Zo spelen natuurlijke leefgebieden en soorten een belangrijke rol bij het regelen van het fysische milieu.Bij extra regenval bieden natuurlijke leefgebieden bijvoorbeeld een groter bergingsvermogen dan bebouwde of landbouwgebieden.Natuurlijke vegetatie kan ook heel wat broeikasgassen stockeren of opnemen.Biodiversiteit zorgt verder voor een gamma aan culturele diensten:het is een rijke bron voor kunst,cultuur en wetenschap.Het samenspel van dieren en planten zorgt voor essentiele kringlopen van water,energie en voedingsstoffen waarvan het belang voor de mens moeilijk overschat kan worden.Soortenrijke gebieden blijken ook beter bestand tegen de invloed van inpalmende exotische soorten dan soortenarme systemen.De beheersing van exotische soorten in waterlopen,bossen en bermen kost intussen almaar meer geld.Bestuivende insecten bieden een ander voorbeeld van een ondersteunende dienst die wereldwijd veel geld waard is.Bestuiving is immers niet alleen van levensbelang voor wilde planten,maar ook voor vele cultuurgewassen,zoals de watermeleoen,tomaat en zonnebloem.Landbouwgebieden die meer een natuurlijke en soortenrijke vegetatie herbergen,hebben een ruimer assortiment van handige en mobiele wilde bestuivers.Dat laat zich voelen bij de cultuurgewassen op de akkers.Bovendien blijken dan ook meer roofinsecten voor te komen die pestsoorten als bladluizen mee controleren.Er valt nog veel te leren over landschapskenmerken die deze natuurlijke diensten kunnen bevorderen.Er wordt in toenemende mate nagedacht hoe biodiversiteit in landbouwgebied functioneel kan worden ingeschakeld in dienst van de landbouw.

Menselijke welvaart en welzijn hangen af van het goed functioneren van vele andere levensvormen,ecologische relatie en leefgebieden.De invloed van biodiversiteit op het menselijke welzijn kan zelfs heel direct zijn.In het noordoosten van de Verenigde staten blijkt het risico om de ziekte van Lyme via een teek op te lopen kleiner te zijn in gebieden met een rijkere wilde zoogdierenfauna.Er treedt dan een verdunningseffect op,wat het risico voor de mens verlaagt.Maar het contact met fauna,flora en natuurlijke landschappen beinvloedt ook de geestelijke toestand van de mens.Enkele experimenten in ziekenhuizen en gevangenissen suggereren helende en kalmerende effecten van uitzicht op natuurlijke landschappen of van directe contacten met planten en dieren.Dergelijke aspecten van biodiversiteit verdienen volgens psychologen meer aandacht in een wereld waar een toenemend deel van de populatie in een erg druk,stedelijk milieu leeft.Recent onderzoek in Sheffield toont bijvoorbeeld aan dat de psychologische voordelen van een bezoek aan groengebieden topenemen met de natuurlijke soortenrijkdom van het gebied.De Wereldgezondheidsorganisatie omschreef gezondheid meer dan een halve eeuw geleden al als " de volledige toestand van het fysieke,mentale en sociale welzijn van de mens en niet alleen als de afweziogheid van ziekte.'Biodiversiteit blijkt daar voor veel tussen te zitten.Zopas verscheen in het medische vakblad Allergy een opmerkelijk opiniestuk onder de titel 'Allergieen zijn zeldzaam in een biodiverse omgeving met veel vlinders'.Een stedelijk milieu zonder veel biodiversiteit blijkt de essentiele uitdagingen te missen voor een volledige ontwikkeling van ons immuunsysteem.We hebben een biodiverse omgeving broodnodig.Of 2010 een keerpunt wordt in de manier waarop we met biodiveristeit omspringen,zal moeten blijken.Wetenschappers trekken alleszins al jaren aan de alarmbel om de groeiende biodiversiteitscrisis slim en krachtdadig aan te pakken.Nu we duidelijker zicht beginnen te krijgen op ecologische aspecten,maar ook op de economische en gezondheidsaspecten van een biodiverse omgeving,moet biodiversiteit net als de klimaatproblematiek een centralere rol toebedeeld krijgen in veel meer beleidsdomeinen.Meer samenwerking tussen wetenschappers van verschillende disciplines is dan ook de boodschap.