in het spoor van Alexander Von Humboldt deel 3

Alexander Von Humboldt belangrijkste motief om tijdens zijn expeditie door Amerika Venezuela aan te doen,is een tocht over de Rio Orinoco en de Rio Negro,een zijrivier van de Amazone.Deze avontuurlijke tocht maken Humboldt,zijn reisgezel Bonpland en hun twee Spaanse begeleiders aan boord van een lange kano,die door vier indiaanse roeiers wordt bediend.Onderweg passeert het expeditieteam tal van opmerkelijke plekken,en onder meer passages in Boca de La Tortuga,San Fernando de Atabapo en de stroomversnelling van de Atures krijgen ruim aandacht in Humboldt reisverslag.Na weken op het water bereikt Humboldt de Rio Casiquiare,een natuurlijk kanaal tussen het stroomgebied van de Oricono en dat van de Amazone.Voor Humboldts passage hadden militairen en missionarissen deze verbinding tussen de twee grote stroomgebieden al ontdekt,maar in wetenschappelijke kringen bestond er toen nog steeds veel twijfel over.Vandaar dat Von Humboldt de 300 kilometer lange Rio Casiquaire wilde afvaren,meten en correct in kaart brengen.Simpel verloopt die uitdaging niet.Het bewolkte weer verhindert hen op sommige dagen om waarnemingen uit te voeren en bovendien worden ze aan de rand van de rivier voortdurend aangevallen door muggen en andere insecten.Veel mogelijkheid om op land de jungle in te trekken heeft Alexander Von Humboldt hier dus niet,en misschien net daarom mist hij een ontmoeting met de Yanomami-indianen.Dit is een van de meest primitieve stammen in het Amazonewoud die pas in de loop van de 20 ste eeuw werd ontdekt.Meer dan een eeuw na Humboldts bezoek dus.Door de eeuwenlange afzondering van de moderne samenleving leven deze indianen nog steeds volgens hun authentieke levenswijze,al wordt hun leefgebied tegenwoordig bedreigd door illegale goudzoekers.Zij stelen niet enkel de bodemschatten van dit gebied,maar in hun zog volgen vaak geweld en prostitutie,terwijl hun activiteiten ook het water vervuilen.Ter bescherming van de Yanomami-indianen is de linkeroever van de Rio Casiquaire in de jaren 1990 door Unesco tot biosfeerreservaat uitgeroepen-een zege voor de uitzonderlijke natuurrijkdom in dit afgelegen stuk Amazonewoud.Al varend op de Rio Casiquaire blijken Humboldts woorden uit zijn legendarische reisverslag dan ook nog steeds actueel:'Hier in dit vruchtbare land,bedekt met een eeuwig groen gebladerte,zoekt men tevergeefs naar sporen van de krachtige mensheid.Men waant zich in een andere wereld,totaal verschillend van die waar men geboren is.'

in het spoor van Alexander Von Humboldt deel 2

Het beginpunt van Humboldts expeditie op het Amerikaanse continent is Venezuela,dat toen Spaans koloniaal territorium was.Uitgerust met onder meer een telescoop,kwadrant (om de stand van zon en sterren te meten) en een inclinatorium (om de kracht van het aardmagnetisme op te meten),leidt het reistraject vanuit havenstad Cumana snel landinwaarts de bergen in.Onderweg voert Humboldt tientallen metingen uit en overdonderd door de pracht van de natuur verzamelt hij tal van dieren en planten.Een deel van die verzameling is vandaag ,nog te zien in musea in Parijs (Musée National d'Histoire Naturelle) en Berlijn (Museum Fur Naturkunde).Een van de eerste natuurfenomenen die Alexander Von Humboldt in de Nieuwe Wereld tegenkomt,is de Cueva del Guacharo.Deze druipsteengrot in de omgeving van Caripe in Venezuela vormde de schuilplaats voor de Guarcharos of vetvogels (Steatornis caripensis).Net zoals vleermuizen trekken deze vogels er s'nachts op uit,terwijl ze overdag met veel gekrijs hun nesten bewaken in het voorste gedeelte van de grot.Voor de indianen was deze vogel van bijzonder groot belang,vooral voor zijn onderhuidse vetlaag die onder meer tot olie werd verwerkt.Eén keer per jaar trokken de Indianen daarvoor op jacht.Humboldt beschrijft:'De Indianen trekken dan de grot in.Met stokken vernietigen ze de meeste nesten en worden er vele vogels gedood.De volwassen vogels verdedigen hun jongen en vliegen krijsend rond het hoofd van de Indianen.De jonge vogels vallen uit het nest en worden plat getrapt...'.Vandaag is de jacht op de beschermde Guarcharos verboden.Maar nu lijkt hun voortbestaan bedreigd door iets te gulzige ratten.Het achtergelaten afval van toeristen heeft de ratten een tijd geleden naar de grot gebracht,waar ze zich maar wat te graag te goed doen aan de eiren van de Guarcharos.Ondertussen worden bezoekers aan de grot beter in het oog gehouden en aan de ingang van de grot waakt ook Humboldt in standbeeldversie.Er is ook een Museo Humboldt met aandacht voor zijn passage,de guacharos en de natuurpracht van deze streek in het noordoosten van Venzuela.Het beste moment om de plek te bezoeken is bij zonsondergang,wanneer de vogels met honderden naar buiten vliegen voor hun nachtelijke bevoorradingstocht.

in het spoor van Alexander Von Humboldt deel 1

Bij ons mag de naam Alexander Von Humboldt wat in de vergetelheid zijn geraakt,in zijn thuisland Duitsland blijft hij erg populair.Dat komt ook door zijn al even beroemde,oudere broer:de taalkundige Willem Von Humboldt,die zijn naam gaf aan de universiteit van Berlijn.Maar ook het werk van Alexander blijft onderzoekers inspireren.Een van de grootste verdiensten van de jongste van de Humboldt-broers was zijn multidisciplinaire aanpak bij de studie van natuurfenomenen.Zo was hij tegelijkertijd geograaf,bioloog en meteoroloog.Volgens Alexander Von Humboldt was alles wisselwerking en bovendien gaf hij aan de mens een belangrijke rol in de natuur.Geregeld krijgt Humboldt de titel van de eerste ecologist toebedeeld,net zoals hij ook de geschiedenis is ingegaan als grondlegger van de fysische geografie en plantengeografie.De wetenschappelijke ontdekkingsreizen,en dan vooral zijn expeditie op het Amerikaanse continent,blijven het meest tot de verbeelding spreken.Samen met de Franse Botanicus Aimé Bonpland reist hij rond 1800 vijf jaar lang op het Amerikaanse continent:hij beklimt er een groot aantal bergtoppen van de Andes,botst op tientallen tot dan toe onbekende planten-en diersoorten,bezoekt precolumbiaanse sites en op het eind volgt in Washington nog een ontmoeting met de Amerikaanse president Thomas Jefferson.Humboldts avontuurlijke reisverslagen meken hem wereldberoemd en doen een hele generatie wetenschappers dromen van soortgelijke expedities.Bij hen Charles Darwin.Zijn fascinatie is zo groot dat hij Humboldts reisverhaal over de Amerikaanse expeditie op zak heeft wanneer hij jaren later zelf aan boord van de Beagle gaat.Darwin citeert Von Humboldt meermaals in zijn werk,maar na een persoonlijke ontmoeting midden 19 de eeuw lijkt de wetenschappelijke liefde wat voorbij.Zo geeft Darwin kort daarop de volgende negatieve commentaar over zijn grote voorbeeld: ' Ik was ontgoocheld over deze grote persoonlijkheid die me vereerde door me te willen ontmoeten.Waarschijnlijk waren mijn verwachtingen te hoog.Ik kan me niets opmerkelijks herinneren van ons gesprek,behalve dat Humboldt zeer vriendelijk was en zeer veel praatte....'.